Hoe filmeducatie leerlingen van het Globe College laat lezen

Caroline Wisse is docent Nederlands op het Globe College. Ze is een deskundige op het gebied van leesbevordering in het vmbo. Momenteel volgt ze een opleiding tot filmdocent en zet ze filmeducatie in om kinderen aan het lezen te krijgen.  

“Ik vind het ontzettend belangrijk om naar taal te kijken in de breedste zin van het woord. Daarbij mogen we beeldtaal niet vergeten”, steekt Caroline gepassioneerd van wal. “Leerlingen kijken heel veel film, maar kunnen die niet altijd duiden. Ik doel dan niet op mediawijsheid, zoals het herkennen van fake news, maar op hoe de keuzes van een filmmaker het beeld van de kijker beïnvloeden. Wat je ziet is namelijk slechts een deel van de waarheid, het is de werkelijkheid van één persoon. En ik denk dat we door film jongeren weer kunnen laten lezen. Kritisch leren kijken is naar mijn idee voorwaardelijk voor kritisch leren lezen. Zo kan voor een onervaren lezer het begrip perspectief lastig zijn. Met film kun je dat laten zien, waardoor lezen leuker wordt. Film is het enige medium dat onzichtbare processen, zichtbaar maakt. En als ik in de klas zeg: kom we gaan lezen, dan zeggen de leerlingen: sáái. Film is daarentegen wel spannend en sexy, maak er gebruik van.”
 

Kippenvel
“Het is werkelijk verbluffend hoe de leerlingen in korte tijd anders leren kijken en hoe een film anders bij hen binnenkomt”, vervolgt de docent Nederlands. “Zo kregen de leerlingen onder andere de opdracht om een recensie te schrijven over een film. Ook moesten zij kijken naar hoe een filmmaker de boodschap overbracht, ook met licht en geluid. Wat hielp was dat de leerlingen zelf een film mochten kiezen”, vervolgt Caroline: “We zijn ook een film gaan maken. Zo gaaf om te zien hoe goed leerlingen zijn in het monteren van de beelden. Het thema van de productie was ‘vooroordelen’. Leerlingen vertellen daarin eerst hoe de buitenwereld hen ziet. Bijvoorbeeld: ‘Als ik langsloop, denk jij dat ik arrogant bent. Of: Ik ben het islamitische meisje met hoofddoek dat jij buitensluit. Vervolgens vertellen de leerlingen wie zij echt zijn. Een krachtige manier om de kijker te confronteren. De leerlingen werden zich met deze opdrachten bewust van het gevoel dat dit hen geeft. Eén leerling had een foto gemaakt van een plafond met een missende plafondplaat. ‘Ik voel me die plafondplaat’, zei ze. Dat leerlingen die symboliek kunnen gebruiken en woorden aan een gevoel kunnen geven, bezorgt mij kippenvel. Taal is zo’n krachtig middel. We leven in een land waarin je taal gebruikt om je mening en je wensen uit te drukken. Als je de taal niet genoeg beheerst, loop je tegen dingen aan. Daarom werken we knetterhard aan woordenschat. Vanuit een noodzaak die de leerlingen voelen als zij werken aan vraagstukken die hen bezighouden. Die nut en noodzaak is de reden dat ik het onderwijs in ben gegaan.”

Schoolbreed
Ook bij andere vakken gaan de vakdocenten van het Globe College aan de slag met filmeducatie om de leesvaardigheid te bevorderen. “Ik onderzoek hoe we schoolbreed filmeducatie kunnen inzetten. Per vak werken we nu aan boekenlijsten. Die vullen we aan met filmlijsten. We krijgen nu ook een eigen schoolbibliotheek. En voor elk vak is er minimaal één opdracht in het PTO (Programma voor Toetsing Onderbouw) en PTA (Programma voor Toetsing en Afsluiting) waarbij de leerling een leesboek of rijke tekst moet gebruiken.” Caroline Wisse besluit: “Na een studiedag waarop we de workshop ‘kritisch leren kijken’ volgden, is het enthousiasme onder de collega’s voor het inzetten van filmeducatie gegroeid. Deze workshop werd gegeven door de experts van Filmhub Midden. Op een tweede studiedag gaf ik een workshop Wicked Arts Assignments. Daar zijn geweldige lesopdrachten uit voortgekomen. Lees er zeker meer over. De mogelijkheden zijn eindeloos.”